İklim değişikliğinin etkilerini her geçen gün daha fazla hissediyoruz: Aşırı hava olayları, kuraklık, sel felaketleri ve orman yangınları artık yalnızca haberlerde değil, hayatımızın içinde. Bu küresel sorunun arkasındaki en önemli etkenlerden biri ise karbon ayak izi.

Karbon Ayak İzi Nedir?

Karbon ayak izi, bireylerin, kurumların ya da ürünlerin yaşam döngüsü boyunca atmosfere saldığı toplam sera gazı emisyonlarının (özellikle karbondioksit ve eşdeğer gazların) miktarını ifade eder. Bu miktar genellikle karbondioksit eşdeğeri (CO₂e) cinsinden ölçülür.

Örneğin:

• Arabayla işe giderken kullandığımız yakıt,
• Elektrik tüketimimiz,
• Satın aldığımız bir ürünün üretim süreci, karbon ayak izimizi büyütür.

Neden Önemlidir?

Karbon ayak izi yalnızca çevresel bir kavram değil; aynı zamanda ekonomik ve sosyal etkileri olan bir göstergedir. Yüksek karbon ayak izi, iklim değişikliğini hızlandırmakla kalmaz, aynı zamanda gıda güvenliği, sağlık, su kaynakları ve enerji arzını da tehdit eder.

Karbon Ayak İzini Azaltma Yöntemleri (Bireysel)

Günlük yaşamda atabileceğimiz küçük adımlar, uzun vadede büyük farklar yaratabilir:

1. Ulaşımda Değişiklik 🚲
   Kısa mesafelerde yürümek ya da bisiklet kullanmak, toplu taşımaya yönelmek ve mümkünse elektrikli araç tercih etmek.
2. Enerji Verimliliği 💡
   LED ampuller, enerji tasarruflu cihazlar ve izolasyon sayesinde daha az enerji tüketmek.
3. Sürdürülebilir Tüketim 🛒
   • Yerel ve mevsimlik ürünleri tercih etmek,
   • Tek kullanımlık plastiklerden uzak durmak,
   • Azalt–yeniden kullan–geri dönüştür prensibini uygulamak.
4. Dijital Karbon Ayak İzi 💻
   İnternette yaptığımız her işlem enerji harcar. Gereksiz e-postaları silmek, bulut depolamada düzenleme yapmak ve enerji tasarruflu cihazlar kullanmak da etkilidir.
5. Aşağıda Günlük Karbon Ayak İzi hesaplama Tablosu örnek olarak hem resim hem indirilebilir excel formatında yer almaktadır. CO2 değerleri FAO LCA(Food and Agriculture Organization Life Cycle Assessment Yani Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi) , Avrupa ortalaması ve IPCC 2021 (Intergovernmental Panel on Climate Change, 2021) kaynaklarından alınmıştır.

Sonuç

Karbon ayak izi, görünmez gibi dursa da yaşam tarzımızın dünyaya bıraktığı en somut izlerden biridir. Bireysel farkındalık ve küçük alışkanlık değişiklikleri, küresel ölçekte büyük bir dönüşümün parçası olabilir. Çünkü iklim krizine karşı verilecek mücadelenin en güçlü başlangıç noktası, bireylerin bilinçli seçimleridir.

Bir sonraki yazımızda etik yönetim sistemlerine işletmelerde karbon ayak izi ve ormansızlaşma önlemlerine ilişkin doküman ve uygulamalar ele alınacaktır.

---

Kaynakça

• IPCC (2021). Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Intergovernmental Panel on Climate Change.
• Wiedmann, T., & Minx, J. (2008). A definition of ‘carbon footprint’. Ecological Economics Research Trends, 1, 1-11.
• WWF (2023). Karbon Ayak İzi Nedir? [Çevrimiçi] https://www.wwf.org.tr/
• GHG Protocol (2015). Corporate Value Chain (Scope 3) Standard. World Resources Institute and World Business Council for Sustainable Development.
• DEFRA / UK Government (2022). Greenhouse Gas Conversion Factors for Company Reporting.
• FAO (2013). Tackling Climate Change Through Livestock: A Global Assessment of Emissions and Mitigation Opportunities. Food and Agriculture Organization, Life Cycle Assessment (LCA).
• Ecoinvent Database (v3.8, 2023). Environmental Product Declarations.
• ICAO Carbon Emissions Calculator (International Civil Aviation Organization).
• IEA & TÜİK: Elektrik ve doğalgaz karbon yoğunluğu, Türkiye ve Avrupa ortalamaları.

---

🖋 Dr. Ayşem Ece Yalçınkaya – Veri Analizi ve Yönetim Sistemleri Eğitmeni, Denetçi ve Süreç Mimarı

📌 www.aysemece.com | 📧 iletisim: aysemece@gmail.com

//

Carbon Footprint: The Invisible Traces in Our Daily Lives

We are increasingly feeling the impacts of climate change: extreme weather events, droughts, floods, and wildfires are no longer just in the news, but part of our everyday reality. One of the most significant factors behind this global issue is the carbon footprint.

What is a Carbon Footprint?

A carbon footprint refers to the total amount of greenhouse gas emissions (especially carbon dioxide and equivalent gases) released into the atmosphere over the life cycle of individuals, organizations, or products. This amount is usually measured in carbon dioxide equivalent (CO₂e).

For example:

• The fuel we use when commuting by car,
• Our electricity consumption,
• The production process of a product we purchase,

all contribute to enlarging our carbon footprint.

Why Does It Matter?

The carbon footprint is not only an environmental concept; it is also an indicator with economic and social impacts. A high carbon footprint accelerates climate change and simultaneously threatens food security, health, water resources, and energy supply.

Ways to Reduce Your Carbon Footprint

Small steps we take in our daily lives can make a big difference in the long run:

1. Changes in Transportation 🚲
   Walk or cycle for short distances, use public transportation, and choose electric vehicles whenever possible.
2. Energy Efficiency 💡
   Use LED bulbs, energy-efficient devices, and proper insulation to reduce energy consumption.
3. Sustainable Consumption 🛒
   • Prefer local and seasonal products,
   • Avoid single-use plastics,
   • Apply the reduce–reuse–recycle principle.
4. Digital Carbon Footprint 💻
   Every action we take online consumes energy. Deleting unnecessary emails, organizing cloud storage, and using energy-efficient devices are also effective.

Conclusion

Although invisible, the carbon footprint is one of the most tangible marks our lifestyle leaves on the planet. Individual awareness and small habit changes can collectively contribute to a global transformation. The most powerful starting point in the fight against the climate crisis is conscious choices made by individuals.

---

🖋 Dr. Ayşem Ece Yalçınkaya – Data Analysis & Management Systems Trainer, Auditor, and Process Architect

📌 www.aysemece.com | 📧 Contact: aysemece@gmail.com